HISTORIA WARMIŃSKIEJ PIESZEJ PIELGRZYMKI
NA JASNĄ GÓRĘ
Gdy Warszawska Pielgrzymka Piesza na Jasną Górę, będąca w rzeczywistości do początków lat 80., jedyną pielgrzymką ogólnopolską, przekroczyła 40 000 uczestników, ksiądz Stefan kardynał Wyszyński, prymas Polski, nakazał tworzenie pielgrzymek diecezjalnych. Dzięki temu w 1984 r. biskup warmiński dr Jan Obłąk powołał do życia Warmińską Pielgrzymkę Pieszą do Częstochowy na Jasną Górę. Jej zaczynem była grupa Olsztyńskiego Duszpasterstwa Akademickiego zwana ODA, uczestnicząca najpierw w Pielgrzymce Warszawskiej, w akademickich „Siedemnastkach” księdza prałata Tadeusza Uszyńskiego, potem w Pielgrzymce Pomorskiej z Torunia. Droga Trasę Warmińskiej Pielgrzymki Pieszej z Olsztyna do Częstochowy wytyczył prof. Stanisław Mielczarski z Gdańska. Wiedzie ona z Olsztyna przez Gietrzwałd, Kurki, Janowiec Kościelny, Stupsk, Malużyn, Naruszewo, Młodzieszyn, Bełchów, Jeżów, Wolbórz, Wolę Krzysztoporską, Wiewiec, Radostków do Częstochowy (ryc. 1). 30 lipca 1984 r. wyruszyły z Olsztyna cztery grupy: Drużno – Elbląg, Sambia – Gołdap, Warmia – Olsztyn i ODA. Rok później o. Hubert Lipiński OFMConv zapoczątkował rozgałęzienie się pielgrzymki na całą ówczesną diecezję: Drużno pod jego przewodnictwem wyruszyło 28 lipca 1985 r. już z Elbląga, przez Pasłęk i Morąg do Gietrzwałdu. 26 lipca 1988 r. Sambia wyruszyła z Gołdapi przez Węgorzewo, Kętrzyn i Biskupiec do Olsztyna; 27 lipca Pomezania z Kwidzyna przez Kisielice, Iławę, Ostródę do Gietrzwałdu; 28 lipca Jaćwież z Ełku przez Białą Piską, Pisz, Ruciane-Nidę, Szczytno do Kurek. 28 lipca 1989 r. wyruszyła Natangia z Bartoszyc przez Lidzbark, Dobre Miasto do Gietrzwałdu, a Jaćwież z Giżycka przez Mikołajki do Rucianego-Nidy. 1 sierpnia 1989 r. wyruszyła Sasinia Nidzica do Kurek. 27 lipca 1991 r. Sambia Olecko wyruszyła do Ełku. 29 lipca 1994 r. Galindia Mrągowo wyruszyła przez Babięta do Szczytna. 1 sierpnia 1997 r. Sasinia Kozłowo wyruszyła do Janówca Kościelnego; 28 lipca 1999 r. Warmia Braniewo jako ostatnia przetarła własną drogę przez Pieniężno, Ornetę, Wilczkowo do Gietrzwałdu. Trasy Warmińskiej Pielgrzymki Pieszej prowadziły więc w pełnym jej rozwoju: z Kwidzyna przez Kisielice, Iławę, Ostródę do Gietrzwałdu; z Malborka przez Elbląg, Pasłęk, Morąg do Gietrzwałdu; z Braniewa przez Pieniężno, Ornetę, Wilczkowo do Gietrzwałdu; z Bartoszyc przez Lidzbark, Dobre Miasto do Gietrzwałdu; z Jezioran do Dobrego Miasta; z Gołdapi przez Węgorzewo, Kętrzyn, Biskupiec do Olsztyna; z Olecka do Ełku; z Ełku przez Białą Piską, Pisz, Ruciane Nidę, Szczytno do Kurek; z Giżycka przez Mikołajki do Rucianego-Nidy; z Mrągowa przez Babięta do Szczytna; z Nidzicy do Napiwody; z Kozłowa do Janówca Kościelnego; centralna z Olsztyna (pierwszy punkt zborny), przez Gietrzwałd (drugi punkt zborny), Kurki (trzeci punkt zborny), Napiwodę (czwarty punkt zborny), Janówiec Kościelny (piąty i ostatni punkt zborny), Stupsk, Malużyn, Naruszewo, Młodzieszyn, Bełchów, Jeżów, Wolbórz, Wolę Krzysztoporską, Wiewiec, Radostków do Częstochowy. Najdłuższą drogę miała Sambia Gołdap – ponad 600 km, najkrótszą Sasinia Nidzica – mniej niż 400 km. Grupy otrzymały nazwy ziem sprzed podboju krzyżackiego, ustalone przez prof. Gerarda Labudę, chociaż nie zawsze było to dotrzymane przez grupy nowo powstające. Pomezania Kwidzyn, Pomezania Malbork, Pomezania Iława, Pomezania SVD, Drużno Elbląg, Skalowia Elbląg, Salvator Elbląg, Pogezania Pasłęk-Morąg, Sasinia Ostróda, Sasinia Nidzica, Sasinia Kozłowo, Warmia Braniewo, Warmia Dobre Miasto, Warmia Jeziorany, Natangia Bartoszyce, Warmia Lidzbark, Sambia Gołdap, Nadrowia Węgorzewo, Barcja Kętrzyn, Warmia Reszel, Warmia Biskupiec, Sambia Olecko, Jaćwież Ełk, Jaćwież Giżycko, Galindia Pisz, Galindia Szczytno, Galindia Mrągowo, Warmia Olsztyn–Katedra, Warmia Olsztyn-NSJ, Warmia Olsztyn- –La Salette, Warmia Olsztyn–Nagórki, Warmia Olsztyn-Pieczewo, Warmia Olsztyn–Redemptor, Warmia Olsztyn–Kapucyni. W dniu 25 marca 1992 r. powstała metropolia warmińska, podzielona na archidiecezję warmińską oraz diecezję elbląską i diecezję ełcką. W 1992 r. wszystkie grupy szły jeszcze nadal razem, jako Warmińska Pielgrzymka Metropolitalna. Pielgrzymka Ełcka od 1993 r. szła osobno, Pielgrzymka Elbląska do 1995 r. dochodziła do Warmińskiej w Stupsku, a od 1996 r. w pełni się usamodzielniła. Z Pielgrzymką Elbląską odeszły grupy: Drużno Elbląg, Skalowia Elbląg i Salvator Elbląg, Pomezania Kwidzyn, Pomezania Malbork, Pogezania Pasłęk-Morąg. Z Pielgrzymką Ełcką odeszły grupy: Sambia Gołdap, Sambia Olecko, Nadrowia Węgorzewo, Jaćwież Ełk, Jaćwież Giżycko oraz Galindia Pisz. Wpłynęło to na statystykę pielgrzymkową. Dane statystyczne Statystyka nie jest w pełni dokładna, bo robiona w warunkach „polowych” nie zawsze obejmuje całość wspólnoty. W ciągłym ruchu zbierający dane nie zawsze dotarli do wszystkich pątników. Daje jednak obraz gromad uczestniczących w kolejnych latach, według stanu, wieku i częstotliwość udziału. W okresie wzrostu 1984-1992 pielgrzymkę charakteryzowały następujące liczby: pątników od 1200 do 3259, grup od 4 do 24, pań od 67% do 75%, panów od 25% do 33%, z miasta od 71% do 79%, ze wsi od 21% do 29%, księży od 17 do 38, alumnów od 14 do 91, sióstr od 6 do 16, lekarzy od 1 do 10, pielęgniarek od 50 do 79. Po podziale 1993-2004 pątników było od 962 do 1380, grup od 13 do 18, pań od 61% do 73%, panów od 27% do 39%, z miasta od 67% do 80%, ze wsi od 20% do 33%, księży od 20 do 30, alumnów od 22 do 59, sióstr od 3 do 12, lekarzy od 2 do 9, pielęgniarek od 19 do 31, nauczycieli od 30 do 41. Spadła średnia pątników z 2225 do 1171, grup z 14 do 15, pań z 71% do 67%, mieszczan z 75% do 73%, księży z 27 do 25, alumnów z 52 do 40, sióstr z 11 do 7, pielęgniarek z 64 do 25. Wzrosła średnia panów z 29% do 33%, włościan z 25% do 27%. Nie zmieniła się średnia liczba 5 lekarzy (tab. 1). Dzieci do lat 10 było od 0% do 1%, 10-15 lat od 7% do 14%. Pielgrzymka była zasadniczo wspólnotą ludzi młodych: 15-20 lat od 41% do 63%, 20-30 lat od 18% do 29%. Pątników w starszym wieku było coraz mniej: 30-40 lat od 3% do 10%, 40-50 lat od 3% do 6%, 60 i więcej lat od 0% do 3% (tab. 2). Po raz pierwszy co roku szło od 37% do 57% pątników, po raz drugi od 17% do 25%, po raz trzeci od 10% do 14%, po raz czwarty od 5% do 10%, po raz piąty od 4% do 6,5%, po raz szósty od 2% do 4%, po raz siódmy od 1% do 4% (tab. 3). Program Zgodnie z charakterem religijno-pokutnym pielgrzymki każdy dzień jest wypełniony umartwieniem i modlitwą. Wstanie 04:00 rano, Msza Święta. 05:00, śniadanie 06:00, wyjście 07:00. W drodze pacierz, Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP; najpierw wszystkie trzy, a obecnie wszystkie cztery części Różańca; Koronka do Miłosierdzia Bożego; w piątki i dni pokutne Droga Krzyżowa; konferencje, śpiew pieśni religijnych. Co 8-10 km pół godziny przerwy, dłuższa półtoragodzinna przerwa na obiad. Na ostatnim odcinku albo już po kolacji pacierze wieczorne i Apel Jasnogórski. Pielgrzymka nawiedza 2 sanktuaria Chrystusa Pana: Glotowo i Zielonka Pasłęcka, oraz 7 sanktuariów maryjnych: Stoczek, Święta Lipka, Gietrzwałd, Smardzewo, Czerwińsk, Witów i u celu Jasna Góra w Częstochowie. Na pierwszy widok każdego z nich pątnicy klękają, bez względu na pogodę, nawet w błocie, i śpiewają pieśń powitalną. Na Jasnej Górze przed szczytem wszyscy padają ponownie na kolana, niektóre grupy padają krzyżem na ziemię. Potem pierwsza Msza Święta w kaplicy Matki Boskiej, podczas której mają miejsce śluby pątników lub bierzmowanie. Wieczorem Apel Jasnogórski w kaplicy Matki Boskiej, a po nim Droga Krzyżowa na Wałach. Odpoczynek w Auli Jana Pawła II, a od godziny 02:00 do 04: 30 czuwanie w kaplicy Matki Boskiej, wypełnione rozważaniem, jedną częścią Różańca i ostatnią Mszą Świętą, po której następuje rozwiązanie pielgrzymki i samodzielny powrót pątników do domów.
Źródło: bp Julian Wojtkowski, Warmińskie Pielgrzymki Piesze